Een metamorfose dankzij presentie

- recensie boek ‘I am back – with love’ van Hein Dijksterhuis -

Met boeken over leiderschap kun je hele kasten vullen. Het aantal waarin leiders over hun leerervaringen vertellen is echter nog beperkt. Persoonlijke verhalen in het presentieleiderschapsdomein zijn al helemaal een uitzondering. Alleen al daarom is het boek ‘I am back – with love’ van Hein Dijksterhuis buitengewoon boeiend. Hij schrijft over zijn belevingen tijdens zijn verblijf in de Anza-Borrega woesten in Zuid California. Met een groep is hij twaalf dagen in de wildernis. Gedurende vier dagen is er alleen water en geen eten. Drie dagen en nachten vertoeft hij er helemaal alleen zonder contact met zijn groepsgenoten.

Leiderschap in het presentiedomein wordt ook wel authentiek leiderschap genoemd. Dat leidt echter vaak tot misverstanden. Te gemakkelijk wordt authentiek dan vereenzelvigd met de gedachte, dat je lekker jezelf moet kunnen zijn. Dan kom je eerder in het autoritaire domein terecht dan in dit domein.....
De term presentie benadrukt wat er in de praktijk gebeurt: Je bent als mens present. Oorspronkelijk betekent het, dat je er voor iemand bent. Met je verstand, met je gevoel, met je hart. Je gééft jezelf als persoon, waarmee je de ander uitnodigt om dat ook te doen.

Op verschillende niveaus komt dit als volgt tot uitdrukking: Op het niveau van de samenleving geef je vooral, je voegt waarde toe. Binnen je organisatie zorg je voor co-creatie. In contact met anderen communiceer je congruent. Als persoon ben je je vooral bewust van het hier en nu (bron: ebook Leiderschapsdomeinen).

De ervaringen van Dijksterhuis kunnen we plaatsen binnen het individuele niveau. Zijn presentie in de woestijn maakt een wereld aan gedachten en overwegingen bij hem los. Hij neemt ons in zijn boek mee hoe hij stap voor stap een ander mens wordt. Om misschien beter: hoe hij wéér mens wordt, zoals de titel van zijn boek aangeeft.

Vlak voordat de periode van afzondering en vasten begint krijgen ze als groep een veelheid aan suggesties voorgelegd, die ze kunnen oppakken. Dijksterhuis noemt er een aantal, die hij wil gaan doen:
- doe een ceremonie om de plaats te eren, waar je bent;
- vertel je levensverhaal aan de bergen in het Westen, waar alles sterft;
- vind een plaats waar je jezelf zou willen begraven;
- doe een energie dans;
- kondig je eigen begrafenis aan, nodig iedereen uit en kijk wie er komt opdagen;
- slaap de derde nacht niet en
- stuur gebeden naar anderen, wanneer je er zelf doorheen zit.

Vervolgens maakt hij ons deelgenoot van wat hij meemaakt en bij zich zelf voelt gebeuren. Bijzonder vind ikzelf het verhaal over het analyseren van dromen. De opdracht is om zodra je gedroomd hebt, deze droom direct te noteren. Daarmee voorkom je dat je hem vergeet. Wanneer je je daarin traint, word je daar klaarblijkelijk heel bedreven in. Vervolgens is zo’n droom een inspiratiebron om op out-of-the-box-gedachten te komen, die je stimuleren om buiten de bestaande kaders te denken.

Dijksterhuis vertelt over de metamorfose die hijzelf meemaakt. Hij concludeert, dat hij zich niet meer wil laten leven door verwachtingen van anderen, maar eigen keuzes wil maken. Hij voegt de daad bij het woord door te stoppen met zijn succesvolle werk als consultant en te beginnen als schrijver. Iets wat hij altijd al graag had willen doen. Met zijn boek over zijn woestijnervaringen maakt hij een veelbelovende start. Van zijn werk gedurende de afgelopen jaren heeft hij aantekeningen in een dagboek gemaakt. Dat kan een rijke bron vormen voor vervolgverhalen met boeiende reflecties op zijn werk. Ik kijk er al naar uit!

[via twitter] "Altijd interessant dat er een woestijn voor nodig is om tot metamorfose te komen. Is dat ook mogelijk in het hier en nu ?"

Hallo @AndreasCardio,

Goed beschouwd is het hier en nu... hier en nu... dus ook de woestijn...
Maar ik begrijp (denk ik) je vraag, voor mij vertaald zich die naar een gesprek dat ik heb gehad met Paul de Blot waarin hij aangaf dat 'echte' verandering voortkomt uit een zijns-crisis. Pas als je dat niveau bereikt (en ja dat gaat verder dan een welvaarts-crisis) ben je bereid écht te veranderen: je moet wel!

Wat voor de één een woestijn is in het hier en nu, is voor de ander mogelijk ziekte of een persoonlijk verlies.
Werkt het om die zijns-crisis 'op te wekken' door zonder eten 4 dagen in een woestijn te gaan zitten? Ik ben blij dat het voor Hein Dijksterhuis (de schrijver van het boek) gewerkt heeft en dat het hem dit moois heeft gebracht en dat wij daar weer de vruchten van mogen plukken...

gr. Ruud

@AndreasCardio @Ruud

'Woestijn' kan zowel letterlijk als figuurlijk worden genomen. Dat mensen letterlijk de woestijn opzoeken heeft te maken met de kracht van de metafoor.
Mijn voorlopige visie:
1) Mensen hebben nood aan 'betekenis geven' naast het 'verklaren' van de dingen. Wetenschap kan de zaken verklaren maar is niet het instrument om betekenis te geven aan de fenomenen. Wetenschap werkt met 'evidence based facts' (bij voorkeur), terwijl we betekenis geven op basis van 'personal experience based' facts. Betekenis kunnen geven = zin geven aan ons leven.
2) Mensen hebben nood aan rituele handelingen om te kunnen uitstijgen boven het alledaagse. Dat kan gaan van schrijven met een bepaalde pen tot het houden van dagen- of wekenlange rituelen bij het afscheid nemen van een overledene. Rituelen ondersteunen onze nood aan betekenis geven.
3) Mensen worden op het pad van een werkelijke verandering gestuurd door een situatie die als een 'crisis' wordt ervaren (personal experience based). Soms worden we geholpen door een ontslag, een scheiding, een overlijden, een ziekte. Soms moeten we de omstandigheden zelf opzoeken (bv. een retraite in de woeste natuur, 10 dagen Vipassana, een risicovolle actie, enz.)
4) Mensen zijn kwestbare wezens die zich op velerlei manieren beschermen tegen onverwachte wonden. We zijn erg creatief in het vinden van efficiënte mechanismen en middelen om ons te beschermen. Toch weten we tegelijk dat echte verandering enkel kan plaats vinden wanneer we ons kwestbaar opstellen.
5) Mensen zijn sociale wezens. Wij kunnen elkaar helpen om te leren (to learn) = we kunnen anderen aanleren, trachten hen te beïnvloeden of te conditioneren (to teach). Leren is echter een innerlijk proces, een strikt persoonlijke zaak. Voor een echte verandering vallen we bijgevolg terug op ons 'zelf' (ook al is dat 'zelf' een sociale constructie dat we om praktische redenen oplichten uit de zee van interafhankelijke conditiescheppende interacties = visie van Zen). Voor een duurzame verandering is het meer dan nuttig om ons gedurende iets langere tijd bewust gekozen terug te trekken op ons eentje (langer dan een paar dagen). Het besef van persoonlijke verantwoordelijkheid is daarbij een noodzakelijk houding.
Groeten
Francis