Trending Topics
New Leadership in de praktijk
Ik ben diep geraakt. Door de verhalen die de trainees van de New Leadership Academy (http://www.newleadershipacademy.nl/) gisteren (9 juni 2017) deelden voor een publiek waar ik deel van mocht uitmaken. Deze nieuwe leiders vertelden over hun reis van het afgelopen half jaar tijden hun Personal Leadership Development Program. Over de obstakels die ze onderweg tegenkwamen en hoe ze die hebben overwonnen. Over de inzichten die ze verwierven. Waar deze leidinggevenden voor staan en waar ze met hart en ziel voor gaan. De authenticiteit en oprechtheid van deze mensen, hun vermogen om zichzelf van deze kwetsbare kant te laten zien, raakten mij enorm.
Schoolscha(n)de: niet zwartepieten met thuiszitters
Schoolschade is de term die psychologen gebruiken voor leerlingen die zodanig zijn beschadigd op het basis of voortgezet onderwijs, dat ze burn out, depressie, angststoornissen of PTSS en dergelijke hebben opgelopen. Je ziet schoolschade bij slimmere kinderen, die niet op hun niveau mogen werken omdat het schoolsysteem dat niet toelaat. Het komt voor bij kinderen die langdurig gepest worden, met medeweten van of door een docent. Je ziet het ook bij kinderen met een diagnose bijvoorbeeld op het autistisch spectrum, die het met wat extra hulp goed kunnen functioneren op regulier onderwijs. Wordt deze hulp niet geboden, dan redden ze het niet in het onderwijs en raken ze beschadigd. De leerlingen hebben het gevoel dat het aan henzelf ligt. Thuiszitten met een scala aan (psychische) klachten is het gevolg. Deze leerlingen zijn vaak niet meer in staat, ook na behandeling van de klachten, om deel te nemen aan regulier onderwijs. Veel mensen kunnen dit niet geloven, dat een school zoiets kan veroorzaken. Toch zitten er naar schatting 15.000 kinderen en jongeren thuis in plaats van basis of voortgezet onderwijs te genieten. Op het MBO liggen deze cijfers veel hoger. En totdat je het tegenkomt, is het moeilijk te begrijpen.
Topdown en bottomup in het onderwijs
Als je vanuit leiderschap je verdiept in het onderwijs, ontmoet je al snel een opvallend gebruik van termen. Als leider weet je dat bottom up, samensturing, deep democracy de weg voorwaarts is: je laat alle betrokkenen aan zet. Je leiderschap wordt voorwaardenscheppend voor het creërend vermogen van de mensen die in het veld (binnen en buiten je organisatie) aan de slag zijn. In het onderwijs houdt dit in dat ouders, leerlingen en docenten samen de school vormgeven. De meeste scholen worden echter voornamelijk top down aangestuurd. Dat begint niet in de school, dat begint al in Den Haag, waar top down regelgeving wordt ontworpen voor scholen. Leiderschap op scholen bestaat voor een belangrijk deel uit zorgen dat je voldoet aan alle regels en procedures die zijn opgelegd en die steeds verder lijken toe te nemen. Daarnaast zijn er veel praktische zaken: ziektevervanging, onderhoud van het gebouw en het uitbrengen van de jaarlijkse schoolgids. Het is wonderbaarlijk dat er schoolleiders en onderwijzers zijn die tijd en energie overhouden om over de toekomst van het onderwijs na te denken en daar actief mee aan de slag te zijn.
Waartoe dient het onderwijs?
Weet je nog? Die ene docent die jou met een paar vriendelijke woorden je verder hielp? Of die andere, die geen orde kon houden, waarbij de klas als een pact wolven reageerde? In de zesde klas van de lagere school hadden wij een hoofdmeester die onze hele klas, 42 kinderen sterk, in de smiezen had: de slechtziende jongen, het rijke meisje met problemen thuis, iedereen. Hij wist ruim 20 jaar later nog wie mijn ouders zijn en wat ik op dat moment deed. Docenten brengen kennis over, maar ze zijn vooral mede-opvoeders. Een docent zet de toon in de klas, is als klassenmanager van grote invloed op de groep. Kortom: docenten zijn belangrijk.
Thuiszitters als wegwijzers
De vakantie is afgelopen. Alle kinderen gaan weer naar school. Alle kinderen? Nee, in huishoudens door heel Nederland zijn er kinderen thuis. Kinderen die naar school horen te gaan. Kinderen die ernaar snakken om zich te ontwikkelen. We noemen die kinderen ‘thuiszitters’ alsof het om een homogene groep gaat, die een bewuste keuze heeft gemaakt. Kinderen die de gedachte: ‘Wat ga ik vandaag doen?’ beantwoorden met ‘Ik ga thuis zitten’. Niets is minder waar. Achter elke thuiszitter is een verhaal van verstoting, wanhoop en soms ziekte. Ons schoolsysteem kan ze niet aan. We leggen de rekening daarvoor bij de kinderen. Terwijl deze groep getalenteerde kinderen ons juist iets belangrijks laat zien: ons schoolsysteem deugt niet meer. Dit 150 jaar oude systeem is toe aan vervanging. Thuiszitters kunnen ons de weg wijzen naar een beter onderwijssysteem, naar een betere toekomst, voor alle huidige en toekomstige kinderen in Nederland.
Het einde van de leider met de grote L
Niet álles was slecht aan de kredietcrisis. Natuurlijk…., we verdienden – meldt het CBS – jaren achter elkaar minder dan het jaar ervoor, maar het offer was niet voor niks: ik weet niet of het u is opgevallen, maar we zijn de Leiders kwijtgeraakt, u weet wel, de Leiders met een grote L. Die mannen (bijna altijd) van bijna mythische proporties die met hun ultiem inzicht in markten en kansen zorgden voor groei in “double digits” van hun bedrijven en aandelenkoersen. Ik zie ze niet meer zo veel. De meesten zijn inmiddels ten val gekomen en verbijten zich met hun door iedereen misgunde exit-bonussen op de golfbaan. Nu de economie weer wat opkrabbelt, zou je kunnen verwachten dat hij zijn opwachting binnenkort weer maakt. Men moet tenslotte iets met zijn testosteron, niet waar? Toch zie ik hem nog niet zo gauw in al zijn luister terugkomen. Dat komt omdat zijn machtsbasis gaandeweg is uitgehold.