Anderen leiden
Dialoog, verheldering van begrip (deel 4)
Tijdens de Dialoog leren we hoe we samen moeten denken, niet slechts in de zin van: een gezamenlijk probleem analyseren of gezamenlijk kennis creëren.We leren een collectieve gevoeligheid te ontwikkelen, waarin gedachten, gevoelens en de daaruit voortvloeiende maatregelen niet aan één individu toebehoren, maar aan de groep als geheel. Zoals de David Bohm opmerkte, lijkt het denken zelf te verbeteren wanneer de basis van het denken wordt onderzocht. Mensen gaan een zekere coördinatie in hun optreden aan de dag leggen, zonder het kunstmatige, langdradige proces van besluitvorming dat tot nu toe gebruikelijk was. Er is sprake van een gelijkgerichtheid in het optreden. Elk teamlid weet gewoon wat er van hem wordt verwacht of wat hij het beste kan doen, omdat iedereen deel uitmaakt van een groter geheel.
Volgens David Bohm is fragmentatie van denken een virus dat alle terreinen van menselijke activiteit heeft geïnfecteerd. De meeste specialisten kunnen niet verder kijken dan hun vakgebied. Marketing ziet productie als het probleem. Managers moeten ‘denken’ en arbeiders moeten ‘doen’. Mensen redeneren niet samen, maar verdedigen hun rol, proberen anderen te verslaan. Als fragmentatie een ziekte van deze tijd is, dan is dialoog een enigszins beproefde strategie om van de denkwijze af te komen die uit deze fragmentatie ontstaat.Het gaat hierbij om het verbinden van kennis die gefragmenteerd is. Kennis die in het hoofd, hart en handen van individuen zit, maar die nooit wordt aangesproken, blijft gefragmenteerd. Pas door deze kennis boven water te krijgen en te delen met anderen, ontstaat er verbinding en kan er nieuwe kennis worden gecreëerd.Een dialoog voeren vergt dat je kunt luisteren.
Dialoog, verheldering van begrip (deel 3)
Nederigheid als grondslag voor een dialoog.
Tijdens de zoektocht naar verheldering van het begrip bekijken we nu een andere eigenschap van de grondhouding die dialoog mogelijker maakt. Nederigheid, een begrip dat wanneer genoemd veel reacties teweeg brengt en vooral cynisme en weerstand. Ik bekijk nederigheid graag vanuit het perspectief van Dag Hammarskjöld die, net als Martin Buber, een hoge morele opvatting had over zijn taken in het leven. Hoe klein of groot je rol in het maatschappelijk leven ook is: het is alleen geloofwaardig door zuiverheid en dienstbaarheid. Hoe belangrijk die nederige houding ten aanzien van dat wat je in het leven te doen hebt voor Hammarskjöld was spreekt ook uit het volgende citaat:‘Nederigheid is in even sterke mate de tegenhanger van zelfvernedering als van zelfverheffing. Nederigheid wil zeggen: zichzelf niet vergelijken. Rustend in zijn eigen werkelijkheid, is het ik niet beter en niet slechter, niet groter en niet kleiner – dan iets of iemand anders.
Een van de valkuilen tijdens een dialoog is dat er op een moment toch weer een discussie ontstaat. Een moment dat de verschillende visies of perspectieven een reactie van veroordeling oproept, waarbij de ander zich geroepen voelt om zijn of haar visie te gaan verdedigen. Wat kan helpen dit moment te voorkomen is het aannemen van een houding van nederigheid bij de deelnemers aan de dialoog. Nederigheid is een eigenschap die er voor zorgt dat een dialoog de kans krijgt zich te ontwikkelen op weg naar verdieping en begrip.
Nederigheid is bij mensen een houding of eigenschap die zich kenmerkt door weinig voor zichzelf te eisen en zichzelf niet op de voorgrond te plaatsen, en afkeer van gebruik van macht of aanvaarden, laat staan opeisen, van eer. Nederigheid is niet te combineren met egoïsme of egocentrisme. Nederigheid dient niet verward te worden met gebrek aan zelfwaardering of onderdanigheid. Die nederige houding is meer dan ooit nodig om impact te krijgen. Want ze zal anderen aanzetten om met veel energie initiatieven te nemen. Hoe kan je zo’n nederige houding aannemen? Door oprecht gemeend “dank je “ te zeggen, door je woorden en daden te laten overeenstemmen, door bereidheid te tonen om bij te leren, door na een geschil als eerste de stap te zetten tot verzoening, door niet dadelijk uit je slof te schieten als iemand een fout maakt, maar eerst te zeggen dat missen menselijk is, door te aanvaarden dat iemand anders misschien een beter idee of visie heeft dan jij, door de tijd te nemen om te luisteren. Nederigheid doet ons op de eerste plaats onze eigen fouten en stommiteiten erkennen. Dan hebben we de juiste gesteldheid om begrip te hebben voor andermans gebreken en zijn we in staat hen met succes te helpen. In die gesteldheid zullen we ook van hen kunnen houden, met hun tekortkomingen.
Nederigheid, sterk verwant aan bescheidenheid, is het tegenovergestelde van hoogmoed of arrogantie. Maar nederigheid moet altijd samengaan met gezonde stoutmoedigheid. "Met de stoutmoedigheid alleen, loopt men het risico de andere te verpletteren, met de nederigheid alleen, loopt men het risico helemaal niets te doen.” (Dennis Gira). Stoutmoedigheid staat dan voor speels kritisch zijn naar jezelf en de ander, van platgetrapte paden af durven stappen, durven verkennen wat je niet kent, kinderlijk nieuwsgierig zijn, avontuurlijk durven zijn, ondernemend en vrijmoedig.
Nederigheid gebruiken we dan als Linda Kohanov het zegt; als de moed om te voelen, de wil om kwetsbaar te zijn en de wijsheid van alle levende wezens te aanvaarden. Nelson Mandele zei het treffend wanneer hij over leiderschap sprak;" Wees nederig en deel de eer. U bent als leider ook maar een mens. Fouten maken hoort er dus bij. Belangrijk is die fouten te erkennen. Zo laat u niet alleen uw menselijke kant zien, maar kweekt u ook meer vertrouwen. 'Nederigheid trekt aan en inspireert. Arrogantie doet dat niet.' Deel ook de eer met de mensen die voor u werken, anders raakt u na verloop van tijd hun steun kwijt" Of zoals Sister Chan Khong (1938) vredesactiviste tijdens de Vietnamoorlog zei;"Kijk dieper door te mediteren. Meditatie leert je nederig te zijn over je waarnemingen. Om dieper te kijken. Dieper te kijken naar dingen zodat we hun werkelijkheid dichter kunnen benaderen. We moeten niet al te zeker zijn van onze kennis. Als je nederig en open bent leer je elke dag iets nieuws".
Nederigheid is een houding die je helpt alles en anderen als gelijkwaardig te zien en dat is waar een dialoog op leeft. Zoals Eckhart Tolle zegt;" In wezen ben je niet beter of minder dan iemand anders. Uit dat inzicht komen echt zelfrespect en echte nederigheid voort".
Nederigheid is de grondslag van alle deugden en van de dialoog. Ken Blanchard zegt;" Nederigheid betekent niet dat je minder over jezelf denkt, maar minder aan jezelf. En dat kun je ervaren tijdens een dialoog op het moment dat je zo diep betrokken bent bij wat de ander probeer te vertellen, dat je minder aandacht hebt voor dat gebabbel in je hoofd.
Dialoog, verheldering van begrip (deel 2)
Nieuwsgierigheid voedt de kernvaardigheden van de dialoog
Een dialogische houding omvat veel. Elke houding begint met hoe we naar dingen kijken en luisteren en uiteraard hebben we het dan over hoe we om gaan met ons denken en de gedachten die we hebben. De dialogische houding wil ik in een aantal blogs wat dieper bespreken, met vandaag, nieuwsgierigheid. Als er al een eigenschap is die je dichter bij een dialogische houding kan brengen, dan is dat wel nieuwsgierigheid.
Nieuwsgierigheid veronderstelt namelijk niet (helemaal) weten. Nieuwsgierigheid zien we vooral bij jonge kinderen. Nieuwsgierigheid is een natuurlijk onderzoekend gedrag dat leidt tot verkenning, onderzoek, en leren. Helaas betekent nieuwsgierigheid in onze samenleving ook vaak onbescheidenheid of zelfs onbeschaamdheid, waardoor veel mensen deze onderzoekende geest als negatief bestempelen. Maar laten we eens kijken hoe nieuwsgierigheid de dialoog voedt aan de hand van de 10 kernvaardigheden die Martina en Johannes Hartkemyer noemen in hun boek Die Kunst des Dialogs, kreative Kommunikation entdecken (pag. 38 – 55). We lopen ze één voor één langs.
Dialoog, verheldering van begrip (deel 1)
Tijdens de eerste conferentie van de Academy for professional dialogue in Engeland vorig augustus bleek al snel dat de betekenis van dialoog voor al deze ruim 100 gepassioneerde dialoogmensen heel verschillend was. Zo verbaasde ik me persoonlijk aan het ontbreken van de vertraging die voor mij zo’n essentieel onderdeel van dialoog is.
Net zolang tot het werkt! Veranderen en ontwikkelen vragen om ‘taai’ leiderschap.
Verandering en ontwikkeling overal op de agenda
Iedere organisatie doet tegenwoordig wel iets aan ontwikkeling van leidinggevenden en teams. Meestal in het kader van gewenste organisatieveranderingen, verbeteringen van prestaties van de medewerkers en aanpassingen aan recente externe ontwikkelingen zoals de markt of wet- en regelgeving.
Je kunt wel stellen dat organisatieontwikkeling en -verandering in de meeste organisaties constanten zijn geworden. En dan gaat het ook over persoonlijke ontwikkeling van de mensen die samen de organisatie vormen. Wie niet meegroeit met nieuwe ontwikkelingen en eisen staat stil en stilstand kan gevaarlijk zijn als alles om je heen beweegt.
Waarom leveren verandertrajecten vaak te weinig rendement op?
Vier keer "ja"...als voorwaarde van Leiderschap
"Snappen jullie het nu nog niet? Hoe vaak moet ik het uitleggen? Ik stond open voor aanpassingen, op- en aanmerkingen. En toch..."
Tot een paar jaar geleden was dit mijn tekst. Uitgesproken in mijn hoofd of hardop als ik na de zoveelste presentatie weer in mijn kantoor was geland. Weer was er weerstand en gebeurde er niets! Door schade en schande ben ik wijzer geworden. Geleerde les; ik maakte leiderschap veel te ingewikkeld!
Invloed
Je wilt invloed hebben, zoals leiders dat altijd hebben gewild. Op gedrag, toekomst, resultaten of iets heel anders. Maar dat lukt pas als mensen je vertrouwen en in je geloven. Je hebt vier keer "ja" nodig.
Leiderschap is en blijft een actueel onderwerp blijven. De wereld verandert en de eigenschappen, kenmerken en verwachtingen van medewerkers veranderen mee. Steeds weer is ander leiderschap nodig. Iedereen is het daar wel over eens.
Maar is dat nu echt zo ingewikkeld?
Op eigen titel, sla ik in deze blog de basis van leiderschap zo plat als een dubbeltje.